قیام 15 خرداد
ساعت 4 صبح روز دوازدهم ماه محرم(15 خرداد 42) نیروهای امنیتی و انتظامی،
پس از محاصره منزل امام در قم و حمله به منزل از راه دیوار، ایشان
را دستگیر و به تهران منتقل کردند و در یکی از بازداشتگاهها
نگه داشتند. مأموران پس از مدتی، او را به پادگان
عشرت آباد بردند.[13] خبر دستگیری ایشان،
قبل از طلوع آفتاب، تلفنی به بزرگان
روحانی، ملی و سیاسی پایتخت
رسید. سپس این خبر به
سرعت در قم و سایر
شهرها منتشر شد
و عصبانیت و
خشم
شدید
مردم را در پی داشت؛
از این رو درگیریهای گستردهای
در قم، تهران و سایر شهرها نیز از ساعت
10 صبح آغاز شدرژیم خیال میکرد با دستگیری
و تبعید امام و یارانش و سرکوب خونین قیام 15خرداد
به این وقایع خاتمه داده است؛ ولی به تدریج متوجه شد که
هیچ تغییری در مواضع و محبوبیت ایشان صورت نگرفته است و مردم
هم صحنه را خالی نکردهاند.توصیف حرکتهای مردمی در واقعه 15 خردادخبر
دستگیری امام که در سراسر قم پیچید، گروههای نسبتاً عظیمی از مردم به خیابانها
ریختند و به دستگیری امام اعتراض کردند. بدین ترتیب، قیام معروف 15 خرداد در شهر قم شکل گرفت.
در تهران نیز پس از پخش خبر دستگیری، مردم به خیابانها هجوم آوردند و شعارهایی علیه رژیم و دولت سر میدادند
و به برخی از مراکز دولتی نیز هجوم میبردند؛ از این رو تهران نیز در قیام علیه رژیم با شهر قم همگام شد. علم، تنها راه
برخورد با بحران پیش آمده را در سرکوب قهرآمیز آن جستجو کرد. این شورش به حدی گسترده بود که هر لحظه
احساس میکردند رژیم در حال سقوط است.درواقع از همان آغاز نیز لبه تیز حملات روحانیت به رهبری
امام(ره) متوجه علم بود و او را مسئول اصلی کارهای رژیم میدانستند. درباره تلفات قیام،
اطلاع دقیقی در دست نیست؛ اما احوال و شواهد موجود از شهادت صدها
بیگناه خبر میدهد.دستاوردهای قیام پانزده خرداد 1342نهضتی
که به رهبری امام خمینی در مقام مرجعیت در سال 1341
از درون حوزه علمیه قم آغاز شد در پانزدهم خرداد 42
بیرحمانه سرکوب شد؛ اما نابود نشد؛ بلکه بذری
شد که سرانجام، زمینههای شکوفایی
انقلاب اسلامی را فراهم کرد.
دستاوردهای این قیام
خونین عبارتند از:
1. اسلامی
شدن
مبارزه؛
2. اخلاص و قاطعیت در رهبری؛
3. مردمی شدن مبارزه؛
4. بیگانه ستیزی؛
5. حضور روحانیت در صحنه مبارزات؛
6. محو جاذبههای گروههای سیاسی؛
7. تکامل مبارزات سیاسی و رشد توده مردم؛
8. معرفی مذهب اسلام به عنوان یک سیستم حکومتی؛
9. افشای چهره منافقانه شاه؛
10. افزایش رشد سیاسی در روحانیت و حوزه علمیه؛
11. بی اعتباری شرق و غرب در بین مردم و پایهگذاری اصل نه شرقی
و نه غربی به دلیل موضعگیریهای منفی آمریکا و شوروی در مقابل قیام مردم؛
12. پی بردن به ضرورت وجودِ تشکل برای ادامه مبارزه